این روزها بشر پی برده است که غذا خوردن تنها برای پاسخ به احساس گرسنگی نیست بلکه رفتاری است که از طریق آن کمبودهای جسم تأمین شده و سلامتی تضمین می‌گردد. برای حفظ این سلامتی نیاز است که انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و مواد مغذی لازم، همیشه در دسترس باشد. طبیعی است که بسیاری از مواد غذایی در همه فصل‌ها یافت نمی‌شود، این است که فرهنگ نگهداری از غذا برای زمان طولانی به صورت کنسرو جا افتاده است، کنسروهایی که در کارخانه‌های صنایع غذایی به صورت آماده و نمیه آماده (پخته، منجمد، خشک شده، افشره و …) تهیه می‌شود.از سوی دیگر ساختار غذای مصرفی عامه مردم نسبت به گذشته تغییر یافته است، به عنوان نمونه اگر نان در سبد غذایی مردم 50 سال گذشته، بیشترین مورد استفاده را داشته است، امروزه انواع غذاهای دیگر از جمله ماکارونی، سوسیس و کالباس و بسیاری از غذاهای آماده گیاهی و حیوانی، سبد غذایی عموم مردم را تشکیل می‌دهند. همچنین بعضی از مواد غذایی مثل روغن و چای که در گذشته به صورت باز استفاده می‌شد، امروزه در کارخانه‌های صنایع غذایی در بسته‌بندی‌های بهداشتی عرضه می‌شود. کارخانه‌هایی که در تشکیل و نحوه فعالیت آنها، متخصصان بسیاری نقش دارند که از جمله این متخصصان می‌توان به فارغ‌التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی اشاره کرد که کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی بر عهده آنهاست. در توضیح این رشته می‌توان گفت که در هر کارخانه‌ای هدف، تولید بهترین محصول است. محصولی که از هر جهت مطلوب و بدون عیب و نقص بوده و در عین حال ضایعات بسیار کمی داشته باشد. برای رسیدن به این هدف باید بر روی تولید محصول غذایی نظارت و کنترل داشت؛ یعنی از همان ابتدا که ماده خام به کارخانه می‌آید تا زمانی که پس از تغییرات و تبدیلات لازم، بسته‌بندی شده و برای عرضه آماده می‌شود، باید محصول مورد نظر کنترل و آزمایش گردد. برای مثال هنگام تهیه بیسکویت یا کلوچه از زمانی که آرد وارد کارخانه می‌شود تا زمانی که مواد مورد نیاز مثل رنگ و طعم‌دهنده‌ها به آن اضافه می‌گردد و در نهایت ماده مورد نظر پخته می‌شود، باید مرحله به مرحله توسط مسؤولین آزمایشگاه نمونه‌برداری و آزمایش گردد. که این کار توسط متخصصان علوم و صنايع غذايی شاخه کنترل کیفی انجام می‌گیرد.در واقع در رشته علوم و صنایع غذایی، دانشجویان، تکنولوژی صنایع غذایی مختلف از قبیل صنایع لبنیات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزیجات و میوه‌جات را فرا می‌گیرند. همچنین درباره صنایع نگهداری مواد غذایی، بسته‌بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش می‌بینند؛ یعنی دانشجو یاد می‌گیرد که چگونه طی فرآیندهایی، عمر مواد غذایی را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن، طولانی‌تر کند.
اهمیت پیدایش رشته صنایع غذایی
نیاز روز افزون جامعه به غذا و رشد بی رویه جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهمترین مسائلی است که توجه دولتمردان، اندیشمندان و محققان را به خود معطوف داشته است. در این راستا، لزوم استفاده بهینه از منابع غذایی موجود و به کارگیری روشهای مطلوب نگه داری و جلوگیری از ضایعات بی رویه محصولات کشاورزی، تأمین منابع جدید غذایی، بسته بندی مناسب به منظور حفظ و بهبود کیفیت محصولات و …، از جمله مواردی است که اهمیت آن بر هیچ کس پوشیده نیست.
علاوه بر این، رشد و توسعه جوامع و پیشرفت علوم سبب پیدایش عادات و سبک های نوین غذایی شده، به گونه ای که نیاز به تنوع محصولات و پیدایش فرآورده های جدید غذایی و کمک غذایی به شکل روز افزونی احساس می گردد. بدین سبب رابطه مستقیم رشته صنایع غذایی با سلامت مردم و توجه خاص دولت و مردم به کمیت و کیفیت غذایی جامعه و ایجاد کارخانجات جدید صنایع غذایی و …، همگی دلایل بارزی هستند که اهمیت این رشته تحصیلی را نشان می دهند.
وظایف فرد در رشته صنایع غذایی
- آزمایش سلامت و کیفیت مواد غذایی
- تهیه اطلاعات غذایی صحیح برای برچسب های محصولات
- کارکردن روی مواد تشکیل دهنده جدید برای رسیدن به ترکیب غذایی جدید
- بررسی راه های نگهداری تازه و ایمن مواد غذایی
- اصلاح مواد غذایی مانند تولید محصولات فاقد چربی
- یافتن راه های تولید سریع و ارزان مواد غذایی
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
- بسته بندی و ارائه مشاوره علمی به واحدهای تولیدی
- انجام آزمایشات لازم و تولید نمونه محصولات
- طراحی دستگاه ها و کارخانجات تولید مواد غذایی
- همکاری با گروه طراحی توسعه
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
- تایید تمام واردات (با نظر مسئول فنی) و تایید اداره کل نظارت
- کنترل بهداشت محیط کارخانه و کارگران
- کمک در رفع مشکلات خطوط تولیدی صنایع غذایی
- ساخت محصولات جدید، افزایش تولید، و کاهش ضایعات
علاقه مندی و پیشرفت در رشته صنایع غذایی
راز موفقیت دانشجوی این رشته در دست‌یابی به فرآورده‌های جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان است و چنین کاری نیاز به تلاش و کوشش بسیار دارد. از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید آمادگی کار در شهرهای کوچک یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد چون بیشتر کارخانه‌های صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ یا در شهرهای کوچک مستقر هستند
- دانش بالا در شیمی، زیست شناسی و ریاضی
- علاقه به کار در حوزه تولید مواد غذایی
- دقت بالا و توجه زیاد به جزئیات
- رعایت دقیق کلیه دستور العملهای بهداشتی
- توانایی کار تیمی
- توان جسمی مناسب
- توانایی کار در محیط کارخانجات (که اغلب در شهرهای کوچک یا خارج از شهرهای بزرگ هستند)
- آشنایی با اصول و مقررات حوزه بهداشت و کیفیت
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
فارغ التحصیلان رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی می توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد مجموعه علوم و مهندسی صنایع غذایی و قبولی در آن در گرایش های صنایع غذایی، شیمی مواد غذایی، علوم مواد غذایی، زیست فناوری مواد غذایی، و فناوری مواد غذایی ادامه تحصیل دهند.
لازم به توضیح است که موسسه آموزش عالی تجن در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش فناوری مواد غذایی، مقطع کارشناسی پیوسته در رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی(کشاورزی) و کارشناسی ناپیوسته در رشته مهندسی علوم و صنایع غذایی از سال 1387 تا کنون در حال فعالیت و دانشجو پذیری می باشد.
