723408_479

مهندسی برق یکی از مشاغل مهم و کلیدی صنعت برق و مخابرات به شمار می رود.

انرژی یکی از مهم ترین سرمایه های هر کشور به حساب می آید. در میان آنها نیز انرژی برق از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا جایی که میزان تولید و مصرف آن در بخش تولید از شاخص های رشد اقتصادی کشورها محسوب می شود.

داشتن تحصیلات دانشگاهی و آکادمیک از الزامات ورود به شغل مهندسی برق می باشد. در کشور ما گرایش های تخصصی مختلفی برای مهندسی برق تعریف شده است که اگر فارغ التحصیلان مهندسی برق متناسب با گرایش تخصصی خود مشغول به کار شوند، مطمئنا بازدهی بیشتری خواهند داشت.

مهندسی برق زیرمجموعه ای از مهندسی است که به مطالعه و کاربردهای مرتبط با الکتریسیته، الکترومغناطیس و الکترونیک می پردازد. می توان مهندسی برق را به دو قسمت عمده تقسیم کرد:

بررسی و طراحی سیستم‌های انتقال و تبدیل انرژی الکتریکی؛ و یا بررسی و طراحی سیستم های الکترونیکی برای پردازش و انتقال اطلاعات، نظیر کامپیوترها، سامانه های مخابراتی، مدارهای مجتمع، رادارها و نظایر آن. به بیان دیگر، مهندسان برق از الکتریسیته یا برای انتقال انرژی و یا برای پردازش اطلاعات استفاده می کنند.

فراگیرتر شدن استفاده از انرژی الکتریکی و افزایش نیاز به انتقال و نیز پردازش سریعتر اطلاعات، مهندسی برق را به یکی از مهمترین و پرتقاضا ترین زمینه های مهندسی و صنعت تبدیل کرده است.

یکی از بهترین تعریف هایی که از مهندسی برق شده است،‌ این است که محور اصلی فعالیت های مهندسی برق، تبدیل یک سیگنال به سیگنال دیگر است. که البته این سیگنال ممکن است شکل موج ولتاژ یا شکل موج جریان و یا ترکیب دیجیتالی یک بخش از اطلاعات باشد.

رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۵ گرایش زیر است. در برخی دانشگاه ها ٬ گرایش دانشجو پس از گذراندن ۳ تا ۵ ترم مشخص می شود.

  • مهندسی قدرت
  • مهندسی الکترونیک
  •  مهندسی مخابرات
  •  مهندسی کنترل
  •  مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)

گرایش الکترونیک

گرایش الکترونیک به دو زیر بخش عمده تقسیم می شود. بخش اول میکروالکترونیک است که شامل علم مواد، فیزیک الکترونیک، طراحی و ساخت قطعات از ساده ترین تا پیچیده ترین ان ها است و بخش دوم نیز مدار و سیستم نامیده می شود و هدف آن طراحی و ساخت سیستم ها و تجهیزات الکترونیکی با استفاده از قطعات ساخته شده توسط مختصصان میکروالکترونیک می باشد.

گرایش مخابرات
گرایش مخابرات خود دارای چند زیرگرایش است. یکی از آنها گرایش سیستم می باشد که مهندس مخابرات با این گرایش در زمینه طراحی سیستم های مخابراتی جهت ارتباط اطلاعاتی (مانند شبکه های ارتباطی بانک ها)، سیستم های رادار و جنگ الکترونیک (به خصوص در زمینه های نظامی) و نصب و راه اندازی شبکه های ارتباط از راه دور (مانند موبایل) تخصص دارد. در گرایش دیگر که میدان است، مهندس مخابرات تسلط کافی در طراحی اجزای فرستنده – گیرنده های مخابراتی مانند طراحی آنتن‌ها ، طراحی موج بر و شبیه سازی آن‌ها دارد.گرایش آخر، رمز، تهیه‌ پروتکل های مخابرات امن، تست و ارزیابی میزان امنیت شبکه‌های مخابراتی از تخصص های مهندس مخابرات در این حوزه است.برای مهندس برق با گرایش مخابرات فرصت های شغلی خوبی در پروژه های مخابراتی مختلف در بخش نظامی و غیر نظامی وجود دارد.
گرایش کنترل
هدف این علم، کنترل خروجی های یک سیستم بر مبنای ورودی های آن و با توجه به شرایط ویژه و نکات مورد نظر طراحی آن سیستم است. علم کنترل فقط در مهندسی برق مورد استفاده قرار نمی گیرد بلکه در شاخه های دیگری از علوم مهندسی و حتی علوم انسانی کاربرد دارد.در کل هدف مهندسی کنترل، طراحی سیستمی است که بتواند عملکرد یک دستگاه را در حد مطلوب حفظ کند. خودکار کردن یا اتوماتیک کردن خط تولید، یکی دیگر از فعالیت های مهندسی کنترل است.
گرایش قدرت
هدف اصلی مهندسین این گرایش، تولید برق در نیروگاه ها، انتقال برق از طریق خطوط انتقال و توزیع آن در شبکه های شهری و در نهایت توزیع آن برای مصارف خانگی و کارخانجات است. بنابراین یک مهندس قدرت باید به روش های مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستم های توزیع آشنا باشد.دانشجویان این رشته در شاخه تولید با انواع نیروگاه های آبی، گازی، سیکل ترکیبی و … آشنا می شوند. در بخش انتقال و توزیع نیز روش های مختلف انتقال برق اعم از کابل های هوایی و زیرزمینی را مطالعه می کنند. یکی دیگر از شاخه های قدرت، ماشین های الکتریکی است.
گرایش بیو الکتریک

اهمیت  پیدایش رشته مهندسی برق

انرژی اگر بنیادی ترین رکن اقتصاد نباشد، یکی از ارکان اصلی آن به شمار می آید و در این میان برق به عنوان عالی ترین نوع انرژی جایگاه ویژه ای دارد. تا جایی که در دنیای امروز میزان تولید و مصرف این انرژی در شاخه تولید، شاخص رشد اقتصادی جوامع و در شاخه خانگی و عمومی یکی از معیارهای سنجش رفاه محسوب می شود.به همین جهت به منظور بالابردن توانمندی در امور ذکر شده مهندسی برق یکی از مهمترین رشته های حال حاضر محسوب می گردد.

وظایف  فرد در رشته مهندس برق

کار مهندسین برق تحقیق، طراحی و توسعه ابزار و تجهیزات الکترونیکی در صنایع مختلف است، مانند :

  • مخابرات و ارتباطات –  موبایل، رادیو، تلویزیون و ارتباطات ماهواره ای
  • ارتباطات داده ای – کامپیوتر خانگی، لب تاپ، کامپیوترهای جیبی و ماشین های خودپرداز بانک ها
  • پژوهش های علمی – آکوستیک، اپتیک، فیزیک و فناوری نانو
  • وسایل پزشکی – دستگاه های پزشکی و آزمایشگاهی
  • نظامی – ارتباطات، ناوبری و سیستم های تسلیحاتی
  • هوا و فضا – رادار، سیستم های هوانوردی و ارتباطی
  • حمل و نقل – سیستم های الکترونیکی خودرو، سیستم های رد یابی و مسافت سنج
  • لوازم خانگی – اعم از وسایل آشپزخانه تا اتاق پذیرایی
  • ساخت و تولید – ماشین آلات صنعتی و کنترل کننده های منطقی قابل برنامه ریزی

مهندس برق معمولا با گروهی از مهندسان و تکنسین های مختلف روی پروژه کار می کند. بنابراین وظایف یک مهندس برق در یک پروژه را می توان به شرح زیر بیان کرد :

  • بررسی کاربردی بودن و قابل استفاده بودن جدیدترین تکنولوژی ها و نوآوری های حوزه برق و الکترونیک برای بکارگیری در روند پروژه
  • طراحی اجزا، نرم افزار، محصولات و سیستم های الکترونیکی برای کاربردهای تجاری، صنعتی، پزشکی، نظامی و علمی
  • تست نمونه های آزمایشگاهی و تجزیه و تحلیل داده ها
  • تهیه برنامه های فنی و عملی با استفاده از نرم افزارهای طراحی و مهندسی کامپیوتری
  • تخمین هزینه ها و نیروی انسانی مورد نیاز و انجام زمانبندی پروژه
  • هماهنگی فعالیت های تکنسین ها و کارگران
  • اطمینان از رعایت شدن مقررات مربوطه در پروژه ها
  • برنامه ریزی و نظارت بر برنامه های بازرسی، تعمیر و نگهداری

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی برق که مدرک خود را در یکی از چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، قدرت و کنترل می گیرد، می تواند در یکی از این گرایش ها (اختیاری) یا رشته ای که برق زیر مجموعه‌ای برای آن تعریف شده، ادامه تحصیل نماید.

این رشته به صورت: مهندسی برق- الکترونیک (سه گرایش طراحی آنالوگ، مدارهای دیجیتال، ادوات میکرو و نانو الکترونیک)، برق- قدرت، برق- مخابرات (شامل گرایش های: میدان، سیستم، موج، رمز، مایکرونوری) برق- کنترل، مهندسی پزشکی (گرایش بیوالکتریک)،مهندسی مکاترونیک (شامل گرایش های: انسان جنبی ماشین، کنترل، رباتیک) مهندسی هسته ای (دو گرایش مهندسی رآکتور و مهندسی پرتو پزشکی، مهندسی کامپیوتر (معماری کامپیوتر، هوش مصنوعی و رباتیک) است.

برای تحصیل در مقطع دکترای تخصصی، می توان، در هر یک از زیرشاخه های تخصصی تر گرایش های یاد شده میزان مورد نیاز واحدها را اخذ کرد و رساله دکتری را در همان موضوع خاص ارائه داد. مسلم است این زیر شاخه ها، گرایش های تخصصی تر این چهار گرایش است. رشته برق به دلیل کاربردی بودن آن در بسیاری از علوم مهندسی دیگر، برای فارغ التحصیلان امکان تحصیل در بسیاری گرایش ها و دانش ها را فراهم می کند.